Muzykoterapia dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
Muzykoterapia dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
Muzyka jest jednym z najstarszych sposobów uzewnętrzniania ludzkich przeżyć i emocji. Stwarza możliwość oddziaływania na wybrane sfery funkcjonowania: sferę ruchową, procesy poznawcze, procesy emocjonalne i sferę społeczną. Muzykoterapia jest swoistą metodą terapeutyczną. Jest to metoda postępowania wielostronnie wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka. Poprzez różne elementy i rodzaje, zróżnicowane formy odbierania i uprawiania, muzyka wywiera leczniczy wpływ zarówno na dzieci, jak i osoby dorosłe.
Muzykoterapia z innymi metodami które zamierzam wprowadzić na zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka jest efektem moich dotychczasowych doświadczeń, które zdobywałam, pracując z dziećmi niepełnosprawnością intelektualną
w publicznym przedszkolu nr 2 im. Kubusia Puchatka w Białobrzegach. Wśród dziecisą różne niepełnosprawności: autyzm, zespół Downa i dziecięce porażenie mózgowe.
Muzyka uspokaja, uczy wrażliwości, rozwija zainteresowania i pozwala odkryć nowe umiejętności.
Muzykoterapia w przedszkolu wskazana jest w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, zalęknionymi, mającymi trudności z nauką pisania i czytania, a także z niską koordynacją ruchową. Muzyka zmniejsza stres, łagodzi strach, dodaje energii i poprawia pamięć.
Muzykoterapia jest swoistą metodą terapeutyczną. Jest to metoda postępowania wielostronnie wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka.
Muzykoterapia z elementami metod jest z niewerbalnych sposobów wyrażania siebie, daje możliwość odbioru miłych i przyjemnych doznań, może być źródłem odprężenia, pomaga przezwyciężyć monotonię, nawiązywać kontakt z drugim człowiekiem.
W pracy rewalidacyjnej muzyka dostarcza bodźców rytmicznych do ćwiczeń ruchowych, pomaga nawiązać kontakt z dzieckiem autystycznym, z dzieckiem, które nie reaguje na bodźce słowne lub nie chce z nami rozmawiać.
Dobroczynność terapeutyczna ruchowego odzwierciedlenia muzyki przejawia się również w radości towarzyszącej ćwiczeniom i zabawom, wyciszaniu natręctw ruchowych
i obsesji myślowych, odreagowywaniu napięć, podwyższaniu samooceny, a wszystko to stanowi poprawę samopoczucia dziecka i zwiększenie możliwościach wyrównawczych mechanizmów samoregulacyjnych. Te cechy czynią muzykę szczególnie
atrakcyjną dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.
Do działań terapeutycznych wykorzystujemy dwa typy muzyki:
Muzyka relaksacyjna – jest to muzyka spokojna i łagodna, która powoduje zwolnienie akcji serca, ułatwia oddychanie, zmniejsza napięcie mięśniowe, obniża poziom
hormonu stresów, zwiększa perystaltykę jelit i podnosi
poziom limfocytów odpowiedzialnych za odporność organizmu.
Tego typu muzyki powinno się słuchać w pozycji leżącej lub siedzącej. Muzyka ta ułatwia działania plastyczne i czytanie książek. Służy do przekazania słowa (tzw. mówienie przy muzyce). Stosujemy ją do ćwiczeń oddechowych przy podwyższonym poziomie lęku, niechęci do ruchu, niesprawności ruchowej. Podczas muzyki relaksacyjnej stosujemy również "ruch izometryczny" (napinanie i rozluźnianie mięśni).
Należy pamiętać, że do relaksu nie stosujemy muzyki z wokalizą.
Muzyka aktywizująca – działa pozytywnie na koordynację rytmiczno-ruchową, poprzez stosowane przy niej ćwiczenia oddechowe wpływa na poprawę postawy i dotlenienie organizmu oraz poprawę sprawności płuc, zwiększa napięcie mięśniowe.
Muzyka ta wywołuje uczucie zadowolenia, radości.
Należy tu pamiętać, że aktywizujące działanie tej muzyki nie jest działaniem pobudzającym.
Działanie aktywizujące ma zmobilizować do ruchu, wykonywania różnych czynności.
Muzykoterapię wykorzystuje się w celu:
- ujawnienia i rozładowania zablokowanych emocji i napięć,
- osiągnięcia integracji w grupie, poprawy komunikacji,
- nauki odpoczynku i relaksacji,
- usprawnienia funkcji percepcyjno – motorycznych,
- uwrażliwienia na muzykę i przyrodę,
Terapia przez muzykę, czyli muzykoterapia dotyczy usuwania wielu defektów w rozwoju dziecka: opóźnień sfery słuchowej, ruchowej, wzrokowej, mowy itp.
Maciej Kieryła jest twórcą Mobilnej Rekreacji Muzycznej – to uporządkowany układ ćwiczeń, rytmicznych, ruchowych, perkusyjnych, oddechowych wyobrażeniowych
i relaksacyjnych stymulowanych muzyką. Układ taki może być stosowany indywidualnie lub grupowo. Składa się on z 5 etapów ODREAGOWANIE – klaskanie, tupanie, podskoki gesty, krzyk. Cel: zmniejszenie napięcia psychicznego. Wykonywanie prostych, spontanicznych, dynamicznych ruchów oraz swobodna emisja głosowa zmniejszająca
napięcie mięśniowe, co prowadzi do zmniejszenia napięcia emocjonalnego. Ćwiczenia
te obniżają lęk i agresję, mogą być prowadzone na tle szybkiej muzyki ZRYTMIZOWANIE - klaskanie, wykonywanie rytmicznych ruchów ciałem, maszerowanie.
Cel: pogłębienie ,,odreagowania”, przy równoczesnym ,,uporządkowaniu”
i zintegrowaniu grupy przez wytworzenie poczucia wspólnoty. Stosuje się tu proste ćwiczenia, mniej dynamiczne i wolniejsze niż w I etapie. UWRAŻLIWIENIE - samodzielna gra na prostych instrumentach lub wyrażanie ruchem, gestem różnych stanów emocjonalnych ilustrowanych przez muzykę.
Cel: - pogłębienie percepcji muzyki, uświadomienie dzieciom ich własnych stanów emocjonalnych, uwrażliwienie na dynamikę, tempo, rytm. itp. RELAKSACJA – ćwiczenia oddechowe w pozycji leżącej lub siedzącej. Cel: - pogłębienie odprężenia fizycznego i psychicznego. Można stosować sugestię słowną spokoju, bezpieczeństwa i ciepła. Często odnosi się to do przebywania wśród przyrody.
AKTYWIZACJA- łagodna i dynamiczna. łagodna - spokojne ćwiczenia w pozycji leżącej, przechodzenie do pozycji stojącej przez siad; dynamiczna - ćwiczenia w tempie.
Prowadząc muzykoterapię nauczyciel powinien dobrze znać swoich wychowanków, wiedzieć, jaki rodzaj muzyki wpływa korzystnie na ich rozwój psychoruchowy.
Walorem muzykoterapii jest możliwość pełnego dostosowania działań nauczyciela – terapeuty do potrzeb dziecka w danej chwili. Czasami jest to odzwierciedlanie zachowań dziecka przez powtarzanie jego czynności, czasami dostosowanie do nich muzyki, na przykład w przypadku dzieci autystycznych. Dostosowujące działanie muzykoterapeuty może prowadzić do zmiany zachowań obciążających system nerwowy dziecka. Lęk, płacz, autoagresję udaje się niekiedy wyciszyć kołyszącym ruchem, spokojną mową ale przede wszystkim lubianą przez dziecko muzyką.
Czas wdrażania innowacji: od 15.02.2016 do 30.06.2017
autor innowacji:
Ewa Dybiec
wykaz innowacji:
www.kuratorium.waw.pl/pl/rodzice-i-uczniowie/innowacje-i-eksperyment/baza-innowacji